Wat is vitaliteit? Waarom is het belangrijk? Hoe kunnen we het meten?

Met de uitbraak van het coronavirus staat niet alleen de overheid voor een ongekend complexe opgave, maar dit heeft ook grote implicaties voor de volksgezondheidzorg, als maatschappelijke en sociaal economische gevolgen en heeft invloed op de ‘Happiness en Vitaliteit’ van medewerkers. Wat betekent ‘Vitaliteit’. Hoe kunnen we dit meten, beïnvloeden en verbeteren?

Een nieuw bewustzijn van Happiness & Vitaliteit

Vitaliteit is voor mensen een bepalende factor voor betrokkenheid en werkplezier. Het is de staat waarin medewerkers het vermogen hebben en bereid zijn te werken onder hoge werkdruk en in stressvolle situaties. Dit vraagt ook een gezonde levensstijl en mindset. Happiness op het werk en met plezier je werk doen, zorgt er weer voor dat mensen energiek en met een open en oplossingsgerichte mindset te werk gaan. Maar hoe zorgt een organisatie hiervoor? Hoe zorgt men dat er een omgeving is waar samenwerking voor een positieve flow zorgt? Doordat samenwerken en innovatie vaak complex is, vraagt dit van organisaties om hier extra aandacht aan te besteden. Bij veel organisaties staat vitaliteit in het kader van de Arbo-wet goed op de kaart. Vanuit het perspectief van happiness & italiteit ontstaat er een ander speelveld. Een aandachtsgebied waar zoveel meer in omgaat, waarmee je medewerkers echt in staat stelt het beste uit zichzelf en elkaar te halen. Hoewel ‘happiness’ en ‘vitaliteit’ hand in hand gaan, zijn dit toch ook weer twee hele andere dingen. ‘Happiness’ gaat om het hebben en nastreven van een collectief doel, het gevoel van gemeenschap en samenwerken, maar ook om goede arbeidsvoorwaarden. Vitaliteit gaat om een gezonde levensstijl, voeding, beweging, mentaal welzijn en goed slapen. In dit artikel kijken we verder naar wat vitaliteit precies is en waarom dit zo belangrijk is, voor de mens, de organisatie en de maatschappij.

Wat is vitaliteit en waarom is dit belangrijk?

Het begrip vitaliteit is de afgelopen jaren sterk in de belangstelling komen te staan. Werkgevers investeren in het bevorderen van de vitaliteit van hun medewerkers, om zo hun duurzame inzetbaarheid te bevorderen. Het Nederlandse woord ‘vitaliteit’ is afgeleid van het Latijnse woord ‘vita’, wat ‘leven’ betekent. Volgens het woordenboek Van Dale betekent ‘vitaal’: voor het leven van groot belang, maar ook: krachtig en energiek. Vitaliteit betekent dan ook letterlijk: ‘levenskracht‘. In het artikel, ‘Wat is vitaliteit en hoe is het te meten?’ (Strijk, J.E. cs., 2015), wordt vitaliteit beschreven aan de hand van vier dimensies:

• Fysiek;
• Mentaal;
• Sociaal-emotioneel;
• Inspirationeel.

Fysiek: uithoudingsvermogen, kracht, coördinatie, lenigheid, snelheid en herstelvermogen;

Mentaal: aandachtscontrole, spanningsregulatie, gedachte- en emotiecontrole, concentratie, zelfvertrouwen, omgaan met afleiders en tegenslagen, blijvend leren en zelfreflectie;

Sociaal-emotioneel: inzicht in behoefte en gevoelens van anderen, assertiviteit, overtuigingskracht, conflicthantering, samenwerken en leiderschap;

Inspirationeel: zingeving, goede doelen stellen, motivatie, balans tussen werk en privé.

Op basis hiervan formuleren de onderzoekers de volgende definitie van vitaliteit: “Vitaliteit omvat de kerndimensies energie, motivatie en veerkracht, waarbij energie wordt gekenmerkt door zich energieker voelen, motivatie door doelen te stellen in het leven en moeite doen om deze te behalen, en veerkracht door het vermogen om met de dagelijkse problemen en uitdagingen van het leven om te gaan.”

In deze huidige definitie valt vitaliteit dus uiteen in drie kerndimensies:

• Energie: Deze vitaliteitsdimensie gaat over de mate waarin iemand zich energiek en krachtig voelt en lichamelijk én geestelijk sterk voelt en weerbaar is;
• Motivatie: Deze vitaliteitsdimensie gaat over de mate waarin iemand zichzelf levensdoelen stelt en de moeite doet om deze levensdoelen na te streven;
• Veerkracht: Deze vitaliteitsdimensie gaat over de mate waarin iemand in staat is om te gaan met problemen, en na tegenslagen de draad weer op te pakken.

Oscar Helm (2021) benoemt in zijn boek ‘Eeuwig Energiek’ drie pilaren: ontspanning, voeding en inspanning.

Vitaliteit gaat dus over goed slapen, bewegen en goede voeding wat resulteert in energie en motivatie. Bij motivatie spelen vooral sociaal-emotionele en inspirationele factoren een rol, alsmede de factoren die benoemd zijn bij ‘Happiness’. Mentaal welzijn is een belangrijk onderdeel van vitaliteit, waarbij het kunnen omgaan met stress een specifiek en belangrijk onderdeel is. In het artikel: A Simple Way to Combat Chronic Stress door Alexander Caillet, Jeremy Hirshberg, and Stefano Petti, worden vier vormen van stress benoemd:

• Fysiek: denk aan fysieke klachten zoals hoofpijn en hoge hartslag;
• Gedrag: denk aan muziek maken, ontwijkgedrag of dwangmatig eten;
• Emotioneel: denk aan nerveus en verveeld;
• Cognitief: gebrek aan focus en vergeetachtig.

Vitaliteit is een belangrijk doel voor organisaties. Medewerkers die vitaal zijn, zijn minder ziek en productiever. Dit komt de mens, organisatie en maatschappij ten goede. De vitaliteit van een organisatie en haar medewerkers zijn daarmee een ‘key performance indicator’.

Het ‘Vitaliteitsmodel’ is hierboven afgebeeld.

Hoe kunnen we Vitaliteit meten?

Als de vitaliteit van een organisatie en haar medewerkers een ‘key performance indicator’ is, hoe meten we dit dan? Met de HERO scan van de Human Capital Company kunnen we eenvoudig een eerste inzicht geven in de scores op het thema ‘Happiness & Vitaliteit’. Daarnaast zijn er aanvullende vragenlijsten beschikbaar op dit thema, waarmee er een beeld gevormd kan worden van de levensstijl en mindset van medewerkers. Ook diverse fysieke metingen kunnen gedaan worden om een beeld te vormen van de lichamelijke gezondheid. Hierbij geldt ook weer ‘meten is weten’. Wij hebben de overtuiging dat organisaties in meer of minder mate deze metingen kunnen bevorderen en/of faciliteren, om daarmee gericht interventies in te zetten.

Conclusie en implicaties

Vitaliteit omvat de kerndimensies energie, motivatie en veerkracht, waarbij energie wordt gekenmerkt door zich energieker voelen, motivatie door doelen te stellen in het leven en moeite doen om deze te behalen, en veerkracht door het vermogen om met de dagelijkse problemen en uitdagingen van het leven om te gaan. Hierdoor zijn mensen gelukkiger en productiever en wordt een duurzame inzet bevordert. Dit komt mens, organisatie en maatschappij ten goede. In deel 2 als vervolg op dit artikel kijken we hoe we als mensen en organisaties vitaliteit kunnen bevorderen, ofwel, welke interventies we kunnen inzetten.

Literatuur

Strijk, J.E., cs. (2015), Wat is vitaliteit en hoe is het te meten? Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen.

Helm, O. (2021). Eeuwig energiek. Uitgeverij HappyHealthy.

https://hbr.org/2016/04/steps-to-take-if-youre-suffering-from-chronic-stress